معارف دین

پیوند: http://www.askdin.com/thread17532.html#post722037

پرسش:
ضرب المثل “چراغی که در خانه رواست در مسجد حرام است!” تا چه حد می تواند درست باشد؟ اگر درست باشد پس موضوع ایثار و فداکاری و یا کمک به کشورهای اسلامی مانند لبنان و … چه می شود؟ آیا این ضرب المثل ریشه اسلامی دارد؟

پاسخ:
با سلام و درود
در این زمینه چند نکته عرض می شود:
1. ضرب المثل ها کلام حکیمانه هستند و لذا نمی توان به اطلاق آنها تمسک کرد و گفت در همه جا و یا همه آنها صحیح اند.
2. قرآن توصیه به انفاق نموده و می فرماید: «لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ»؛ به نيكى نمى ‏رسيد تا از آنچه دوست مى‏ داريد، (در راه خدا) مصرف كنيد.(1)
پیام این آیه، بر خلاف آن ضرب المثل است. آن ضرب المثل روا بودن بر منزل را ملاک قرار می دهد، در حالی که قرآن کریم می گوید آن چه بر خود دوست و روا داری را ببخش.
3. با رعایت ترتیب، فقرای اقوام، محله، شهر و … در اولویت هستند ولی کمک به فقرا و نیازمندان خارج از کشور نیز هیچ تضادی با کمک به نیازمندان داخل کشور ندارد.
4. از طرفی در روایت داریم “الجار ثم الدار"؛ اول همسایه بعد خانه. (2)
5. اسلام مرز جغرافیایی نمی شناسد، هر مسلمانی در هرگوشه این کره خاکی حق برادری به گردن مسلمانان دیگر دارند. و همچنين باید به همه انسانها فارغ از هر نوع مرزبندی اعم از دین و ملیت و نژاد و… کمک کرد و کرامت و شأن انسانی را مد نظر قرار داد.
“عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) أَنَّ النَّبِيَّ (ص) قَال‏: مَنْ أَصْبَحَ لَا يَهْتَمُّ بِأُمُورِ الْمُسْلِمِينَ فَلَيْسَ مِنْهُمْ وَ مَنْ سَمِعَ رَجُلًا يُنَادِي يَا لَلْمُسْلِمِينَ فَلَمْ يُجِبْهُ فَلَيْسَ بِمُسْلِم‏ “
امام صادق علیه السلام از قول پیامبر اکردم(ص) فرمودند: کسی که صبح کند و اهتمام به امور مسلمین نداشته باشد، از مسلمان نیست. و کسی که بشنود صدای کمک خواستن مسلمانی را، و او را جواب ندهد، مسلمان نیست. (3)
مطلب دیگر؛
“انفال” ـ که شامل رودخانه ها، دریاها، منابع و جنگل ها و … است ـ حق امام معصوم(ع) است. و در زمان غیبت امام معصوم، حق استفاده (مدیریت مصرف) از این انفال بر عهده فقیه جامع الشرائط و حاکم شرع است.
ولی فقیه، یکی از وظایفش این است که این اموال را که متعلق به امام معصوم است، در راستای اموری که مورد رضایت ایشان است، هزینه نماید. یکی از امور مورد رضایت امام معصوم، رسیدگی و کمک به مسلمانان تحت فشار، و یا شیعیانی است که تحت فشار حکومت های ظالم، و یا به هر نحوی در مضیقه و فشار هستند، می باشد.
حتی اگر افراد غیر مسلمانی باشند که بوسیله کمک دولت اسلامی به آنها، به اسلام روی می آورند، این وظیفه حاکم اسلامی است.
لذا انفال حق شخصی یک عده ای از مردم و یا یک گروه خاص و یا یک کشور نیست، بلکه حق امام معصوم است. که منعفت آن باید در راستای گسترش و ترویج اسلام و جامعه اسلامی مصرف شود.
لذا از این حق انفال، هم در راستای منافع جامعه اسلامی خودمان استفاده می شود (درصد غالب و بیشتر آن)، و هم به دیگر مسلمانان کمک می شود. لذا حق کسی از دهانش گرفته نمی شود، بلکه از حق امام معصوم، به دیگران هم کمک می شود.

بنابر این:
چنین ضرب المثل هایی ممکن است در بعضی جاها صحیح باشد و در بسیاری از موارد هم با معیارهای دینی و اسلامی سازگاری ندارند و نمی توان با استناد به آنها از معیارها و ارزش ها دست کشید و از انجام وظایف عقلی و شرعی شانه خالی کرد.

_____________

آل عمران/ 92.
مجلسی، بحار الأنوار، ج ‏43، ص 82؛ صدوق، علل الشرائع، ج ‏1، ص 182.
الكافي، ج ‏2، ص 164.