معارف دین

پیوند: http://www.askdin.com/thread30827-3.html#post591882

سوال
بنده برای کنترل خودم در هنگام عصبانیت دچار مشکل هستم. برخی از دستورالعملها برای کنترل عصبانیت را شنیده ام اما در هنگام عصبانیت بسیاری از آنها از یادم می رود و توجهی بدانها ندارم لطفا راهنمایی بفرمایید.

پاسخ
نکته مهمی که باید قبل از ارائه راهکارها به حضرتعالی بگویم این است که درمان قطعی رهایی از یک رذیله اخلاقی صرفا به این نیست که در هنگام غلیان و بروز آن رذیله برای دفع آن اقدام کنیم بلکه وقتی میدانیم دچار یک رذیله اخلاقی شده ایم قبل از اینکه آثار و صدمات دیگری از ناحیه آن بر ما وارد بشود باید در صدد رفع آن باشیم. این مثل ان است که رهبر یک کشوری میداند که کشورش در معرض شورش متجاوزان و دشمنان است و دست بر دست نهاده و کاری برای جمع نمودن قوای نظامی و تجهیز آنها انجام ندهد و دست بر دست هم گذاشته و صرفا هنگامی که کشورش مورد هجوم دشمن قرار گرفت تازه به فکر دفاع از کشورش بر آید بدیهی است که در چنین موردی هیچ امیدی برای پیروزی در برابر دشمنان برای او و کشورش نیست.
اشتباه شما دقیقا همین است که در هنگام بروز و غلیان عصبانیت تازه در صدد جلوگیری از این مشکل بر می آیید در حالی که برای درمان قطعی باید قبل از اینکه دچار عصبانیت شوید یعنی در همین زمانی که عصبانی نیستید و در حالت تعادل کامل قرار دارید راهکارهای موجود برای رفع این رذیله را در خود نهادینه کرده و با مرور زیاد این راهکارها ملکه ای از علم و توجه و آگاهی به اثرات سوء این رذیله در خود مهیا سازید این مثل آن است که ما قبل از مبتلا شدن به یک بیماری کشنده از قبل خود پیشگیری کرده و با واکسیناسیون نمودن خود سلامت خود را تضمین نماییم.
اما راهکارهایی که برای کنترل عصبانیت وجود دارد به طور خلاصه از این قرار است:
1- مهمترین کاری که باید برای دفع یک رذیله اخلاقی انجام داد توجه به اثرات سوء و مخرب آن رذیله در خود و اطرافیانمان است. اثراتی که بروز آنها حتمی است و در آیات و روایات نسبت به برخی از آنها اشاره شده است.
بدیهی است که بسیاری از قتلهای عمدی و غیر عمدی بخاطر بروز یک عصبانیت است که شخص عصبانی راهی جز قتل و جنایت برای کنترل عصبانیت خود نیافته است. یعنی عدم کنترل یک عصبانیت معمولی از طریق راهکارهای اصولی و منطقی آن بسیاری از موارد موجب می شود که فرد دچار قتل و خونریزی شود و عمری در دنیا و نیز تا ابد در آخرت دچار حسرت و پشیمانی گردد.
توصیه من به شما این است که روایاتی که در مورد بیان آثار سوء عصبانیت در دنیا و اخرت بیان شده مطالعه بفرمایید
مثلا
امام على عليه السلام می فرمایند:بِئسَ القَرينُ الغَضَبُ: يُبدِى المَعائبَ ويُدنِى الشَّرَّ وَيُباعِدُ الخَيرَ(1)
خشم هم نشين بسيار بدى است: عيب ها را آشكار، بدى ها را نزديك و خوبى ها را دور مى كند.
همچنین امام صادق علیه السلام می فرمایند: لَيسَ مِنّا مَن لَم يَملِكُ نَفسَهُ عِندَ غَضَبِهِ(2)
كسى كه هنگام خشم خوددار نباشد، از ما نيست.
و یا امام هادى عليه السلام می فرمایند:
2- سعی کنید از هر چیزی که موجب عصبانیت و ناراحتی شما می شود پرهیز کنید و یا اگر چیزی شما را عصبانی کرد زود آن محل را ترک کنید و خود را به کاری مشغول سازید
3 خود وضو گرفتن و گاه غسل با اب خنک کردن نیز برای رفع آتش عصبانیت مفید است
پيامبر صلى الله عليه و آله فرمودند: اِنَّ الغَضَبَ مِنَ الشَّيطانِ وَاِنَّ الشَّيطانَ خُلِقَ مِنَ النّارِ وَاِنَّما تُطفَأُ النّارُ بِالماءِ فَاِذا غَضِبَ اَحَدُكُم فَليَتَوَضَّ(3)
خشم از شيطان و شيطان از آتش آفريده شده است و آتش با آب خاموش مى شود، پس هرگاه يكى از شما به خشم آمد، وضو بگيرد.
4-در هنگام عصبانیت به این نکته توجه کنیم که اگر ما از اشتباهات دیگر درگذریم در روزی که خود محتاج عفو و بخششیم شامل عفو و رحمت الهی قرار می گیریم خداوند در قرآن مجید در توصیف مومنین می فرماید : (وَ الَّذینَ یَجْتَنِبُونَ كَبائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَواحِشَ وَ إِذا ما غَضِبُوا هُمْ یَغْفِرُون: و كسانى كه از گناهان بزرگ و زشتكاریها خود را به دور مى‏دارند و چون به خشم درمى‏آیند درمى‏گذرند.(4)
5-گفتن ذکر شریف «اعوذ بالله من الشیطان الرجیم»
6-گفتن ذکر شریف «لاحول و لا قوه الا بالله العلی العظیم» چون در حدیثی وارد شده که ابلیس به حضرت موسی گفت: از خشم بپرهیز و زمانی که خشمگین شدی بگو (لا حول و لا قوه الا بالله العلی العظیم) که در اثر آن خشم تو فرو می نشیند.
7-یکی دیگر از راه های درمان عصبانیّت فرستادن ذکر شریف صلوات است که امید است مۆمنین با این ذکر زیبا و دلنشین بتوانند آتش خشم را فرو نشانده و آسمان دل خود را با آن بهاری نمایند.
8-در روایات دلنشین معصومین (صلوات الله علیهم اجمعین) وارد شده که اگر شخص عصبانی نشسته، بایستد و اگر ایستاده بنشیند و صورت از آن صحنه برگرداند یا دراز بکشد
9-یکی دیگر از درمان های مۆثر در جهت کنترل عصبانیّت آن است که به هنگام عصبانیّت، صورت را بر زمین گذاشته و به درگاه خداوند بی همتا سجده نماید و از آن قدرت بی مثال برای فروکش کردن این آتش شیطانی یاری بجوید.
10-ذکر یونسیه یعنی ذکر «لا اله الا انت سبحانک انی کنت من الظالمین»نیز بهترین درمان برای امراض وحی از جمله عصبانیت و خشم است

پینوشتها:
1-غررالحكم، ج3، ص 257، ح4417
2-كافى، ج2، ص 637، ح2
3-نهج الفصاحه، ح 660
4- الشورى : 37