معارف دین

پیوند: http://www.askdin.com/thread22072.html#post445375

ظلم چیست و ظالم کیست؟


عدل چه بود وضع اندر موضعش/ظلم چه بود وضع اندر نا موضعش[1]

ظلم در لغت به معناي وضع و قرار دادن شيء است در غير موضع و جايگاهش، در مقابل، ضدّش كه عدل است، به معناي وضع و قرار دادن شيء در موضع خودش مي باشد. و در اصطلاح علماء فقه، ظلم عبارت است: از تصرف در حقوق و اموال ديگران به ناحق.

ظلم در علم اخلاق: ظلم گاهي به معناي ضد عدالت است و آن تعدّي از حدّ وسط در هر چيزي است و ظلم به اين معنا جامع همة رذائل است و اين به معناي اعم است و گاهي لفظ جور نيز بر آن اطلاق مي‎شود و گاهي مراد از آن مترادف زيان رساندن و اذيّت كردن ديگري است كه شامل كشتن و زدن و دشنام و تهمت و غيبت و گرفتن مال او به قهر و غارت و غصب و دزدي است يا غير اينها از گفتار و كرداري كه باعث اذيت ديگران باشد. و اين ظلم به معناي اخص است و ظلم در آيات و اخبار و در عرف مردم به همين معناست.
و ظالم کسی است که تجاوز به حق می کند،حتی آگر آن حق متعلق به خودش باشد مانند آسیب جدی رساندن به بدن و جسم خویش.

شعار و منطق اسلام در بحث ظلم وظالم آیه شریفه 279 سوره بقره است(لا تظلمون ولاتظلمون)به همان نسبت كه مسلمانان بايد از ستمگرى به پرهيزند از تن دادن به ظلم و ستم نيز بايد اجتناب كنند، اصولا اگر ستمكش نباشد ستمگر كمتر پيدا مى‏شود و اگر مسلمانان آمادگى كافى براى دفاع از حقوق خود داشته باشند كسى نمى‏تواند به آنها ستم كند بايد پيش از آنكه به ظالم بگوييم ستم مكن به مظلوم بگوييم تن به ستم مده.
وشعر جناب سعدی که فرمود
من آن مورم که در پایم بمالند/نه زنبورم که از نیشم بنالند
با منطق اسلام نمی سازد بلکه باید گفته شود
نه آن مورم که در پایم بمالند/نه زنبورم که از نیشم بنالند
لذا اینکه گفته می شود حق گرفتنی است نه دادنی درست نیست چون حق هم گرفتنی است در جائیکه مظلوم واقع شوی وهم دادنی است در جائیکه شما ظلم کرده باشید.
پی نوشت:
-مولوی
2-نراقي، ملا محمد مهدي، جامع السعادت (علم اخلاق اسلامي)، ترجمه سيد جلال الدين مجتبوي، چاپ چهارم، انتشارات حكمت، 1377 ش، ج 2، ص291 و 292
3-همان، ص 293 و 294.